Sperm Sayıları Giderek Azalıyor Mu?
Geçtiğimiz son 15-20 yıl içinde sperm sayısının giderek azaldığını gösteren pek çok çalışma
yayınlanmıştır. Sperm analizi değerlendirmesinde yalnızca sperm konsantrasyonu değil, sperm motilite ve morfolojisi de göz önünde bulundurulmaktadır. Yapılan çalışmalarda yalnızca sperm konsantrasyonunda azalma değil sperm motilite ve morfolojisinde de kötüleşme olduğu görülmektedir.
Sperm Sayıları Giderek Azalıyor Mu? sorusuyla ilgili (sperm konsantrasyonun azalması yönündeki) ilk çalışmalardan biri 1992 yılında Profesör Niels Skakkeback tarafından yayınlanmıştır. Yapılan bu çalışmada daha önce yapılmış 61 çalışmanın sonuçları incelenmiş ve toplamda 14,497 hastaya ait veriler incelenmiştir.
Ortalama sperm konsantrasyonu 1940 yılında 113 milyon/ml iken 1990 da bu değer 66 milyon/ml’ ye gerilemiştir. Ayrıca normal sperm konsantrasyonu da 60 milyon/ ml den 20 milyon/ml’ ye düşmüştür. Son olarak Dünya Sağlık Örgütü normal sperm konsantrasyonu da 20 milyon/ml’ den 15milyon/ml’ ye düşürmüştür.
Sonraki dönemlerde yapılan çalışmalarda da benzer sonuçlar elde edilmiştir. Fransa kaynaklı 1350 hastanın incelendiği bir çalışmada sperm konsantrasyonunun her yıl için %2 oranında azaldığı ve bu azalmanın genç hastalarda daha belirgin olduğu belirtilmiştir. Bu konu üzerine yapılmış başka bir çalışmada ise 1981 ve 1991 yıllarında hayatını kaybetmiş orta yaş grubunda 528 hastanın testis dokuları incelenmiştir. 1981 yılında ölenlerde normal sperm üretimi %56,4 olarak bulunurken 1991 yılında ölenlerde bu oran %26,9 olarak tespit edilmiştir. Ayrıca aynı çalışmada testis ağırlığının geçen 10 yıl içinde azaldığı ve testis içindeki fonksiyon göstermeyen fibröz doku oranının arttığı görülmüştür.
Daha uzun zaman aralıklarında sperm konsantrasyonu değerlerini inceleyen bir çalışmada ise 1950 yılında tahmini ortalama sperm sayısı 100,000/ml iken bu değer 1970 yılında 75,000/ml’ ye ve 1990 yılında 50,000/ml’ye düşmüştür. Bu değerler göz önüne alındığında her 20 yıllık süreçte sperm konsantrasyonu % 25 oranında düşmektedir. Bu çalışmanın sonuçları göz önünde bulundurularak tahmin yürütülürse içinde bulunduğumuz 2010 yılında artık ortalama sperm konsantrasyonunun 25 milyon/ml düzeyine düşmesi beklenmektedir. Her ne kadar bu tahmini doğrulayacak güncel farklı popülasyonları inceleyen geniş epidemiyolojik bir çalışma bulunmasa da özellikle infertilite kliniklerinin giderek artan sayıda hasta görmesi ve yardımcı üreme tekniklerinin artan sıklıkta kullanılması bu bulgularda gerçeklik payı olabileceğini düşündürmektedir.